حمله پهبادی و پیامدهای اجتناب‌ناپذیر در عراق 

تهران بهشت؛ حمله‌پهبادی به‌منزل «مصطفی‌الکاظمی» نخست وزیر عراق، به هر شکل،انگیزه‌ و از سوی هرجریان سیاسی این کشور که صورت گرفته باشد، پیامدهای روشنی پیش رو دارد. این اتفاق بستری را فراهم کرده که به طور مستقیم بر آرایش سیاسی این کشور تأثیر‌ خواهد گذاشت.

اگرچه هنوز هیچ گروه و جریان سیاسی حمله شنبه گذشته به خانه کاظمی را به عهده نگرفته و سناریوهای مختلف و متعارضی برای آن از سوی گرایش‌های مختلف در عراق و بیرون از آن، بیان می‌شود، اما آنچه روشن است، پیامدهایی است که خود را «خوب یا بد» بر صحنه پرتلاطم عراق و به تبع آن منطقه تحمیل می‌کند. اصلی‌ترین پیامد حمله یاد شده، خاموش شدن و یا به انزوا رفتن مخالفت‌هایی است که با نتایج انتخابات پارلمانی اخیر در خیابان‌های بغداد و دیگر شهرهای عراق به‌گونه خشم‌آلود جریان داشته است. مهم‌تر اینکه اگر اتهام‌های جاری به جریان‌های رادیکال مخالف با نتایج انتخابات، شکل پررنگ‌تری به خود گرفته و آنها نتوانند شانه خود را از بار مسئولیت این اتهام خالی کنند، از حالا باید در انتظار ایجاد محدودیت‌های کم بدیلی برای آنان بود که پس از سقوط رژیم صدام حسین تا کنون سابقه نداشته است. این درحالی است که چگونگی نمایش اعتراض‌های انتخاباتی از سوی جریان‌ها و گروه‌های یاد شده در - به ویژه - روزهای اخیر که به کشته و زخمی شدن چند ده نفر انجامید، شرایط عینی و ذهنی لازم را برای اگر نه سرکوب، بلکه انزوا و تحمیل سکوت به آنان فراهم می‌کند.

دومین پیامد حادثه اخیر، ناکارآمد شدن رایزنی‌هایی است که می‌کوشید میان جریان‌های شیعی رقیب، نزدیکی و ائتلاف ایجاد کرده و به این ترتیب، آرایش سیاسی عراق از شکل سنتی خود پس از سقوط رژیم بعث، تا اندازه امکان تغییر نکند. به عبارت دیگر، حمله شنبه شب گذشته، تلاش‌ها برای ایجاد دولت ائتلافی را هدف قرار داد. باید گفت، عاملان این اتفاق -هرکه می‌خواهد باشد- در انجام این منظور مؤثر عمل کرده‌اند.

سومین پیامد، تثبیت موقعیت «مصطفی الکاظمی» در آینده سیاسی عراق است. نخست‌وزیر عراق پس از حادثه اخیر، اکنون در کانون توجه و زیر حمایت گسترده‌‌ داخل و خارج عراق قرار گرفته است. این وضع، امکان قدرتمندی را برای او فراهم می‌کند تا زیر چتر شور ایجاد شده در حمایت داخلی و بین‌المللی، گام‌های محکم‌تری را در نه تنها موقعیت خود در دولت آینده عراق، بلکه محدود کردن مخالفانش بردارد. اکنون الکاظمی با دست گشاده‌تر از گذشته، می‌تواند دامنه رایزنی‌های خود را در میان دولت‌های منطقه و نیز جامعه جهانی گسترده کرده و چهره‌ای متفاوت از گذشته در گفت‌وگو با همسایگانش بروز دهد.

چهارمین پیامد حمله پهبادی، دور کردن هرچه بیشتر جریان‌های شیعی رقیب از هم و در این حال ایجاد بدبینی دیگر جریان‌های سنی و کرد به گروه‌هایی است که با اعتراض به نتایج انتخابات اخیر، سرانجام در پی ایجاد ائتلاف پارلمانی برای تعیین نخست‌وزیر و ترکیب کابینه آینده عراق بودند. طرفه اینکه اتفاق اخیر، امکان تشکیل دولت جدید را در آینده نزدیک ناممکن کرده است.

پنجمین پیامد، تلاش برای ضربه زدن دوباره به اعتبار و نقش نافذ ایران در سپهر سیاسی عراق است. بلافاصله پس از حمله شنبه گذشته، نوک پیکان اتهام‌ها متوجه ایران شد؛ در حالی‌که به دلایل روشن، عقلانیت دیپلماسی ایران هرگز تندروی‌های گریز از مرکز در عراق را نپذیرفته و همواره خواستار حفظ مسالمت در فضای سیاسی این کشور و میان جریان‌های رقیب بوده است.

پیامد ششم، توجیه پذیر کردن حضور نظامی امریکا در عراق است. تجربه تلخ استقرار دوباره طالبان در افغانستان پس از خروج ارتش آمریکا، اکنون با کمک حمله اخیر، این تصور را نزد مردم عراق تشویق می‌کند که ادامه حضور نظامی آمریکا، مانعی در برابر تهدیدهای بی‌ثبات کننده در عراق و در نتیجه جلوگیری از بروز خطر جنگ داخلی است.

ایران به عنوان صاحب نفوذ‌ترین همسایه عراق اما لازم است به سرعت، برائت و مخالفت خود را با هرگونه اقدام‌های افراطی اعلام و توانایی خود را برای کنترل اوضاع در آشفته بازار عراق، به کار گیرد. سفر بلافاصله سردار قاآنی، فرمانده سپاه قدس به بغداد و دیدار و گفت‌وگو با جریان‌های رقیب و نیز با مصطفی الکاظمی، در این چارچوب قابل تفسیر است. اگرچه حادثه حمله پهبادی به خانه نخست‌وزیر عراق و به رغم شک و تردیدها درباره انگیزه و عاملان این حادثه، پیامدهای خود را به ناگزیر بر آینده سیاسی عراق تحمیل خواهد کرد.